De Kinderombudsman heeft de afgelopen jaren meerdere onderzoeken gedaan naar de positie van minderjarigen in het strafrecht. Hieruit blijkt keer op keer dat de politie en andere betrokken partijen onvoldoende rekening houden met de belangen van de minderjarigen: 'Ik zie dat zestienjarige kinderen voor een klein vergrijp een hele nacht in een cel worden opgesloten, zonder dat zij hun ouders of een advocaat kunnen spreken. Ze worden in de eerste plaats als verdachte gezien en behandeld. Dat het daarnaast ook kinderen zijn, wordt nog te vaak vergeten.'
Guus en Abel
Zo ook in het geval van de zestienjarige Guus en zeventienjarige Abel*. Hun klachten staan centraal in het rapport 'Hoeveel nachtjes nog?' De jongens worden 's nachts aangehouden door de politie op verdenking van vernieling van een sleutelkastje. Die nacht worden ze opgesloten in een cellencomplex waar ook volwassenen zitten. Ze hebben geen contact met een advocaat en ook niet met hun ouders, die erg ongerust zijn.
De volgende dag worden Abel en Guus verhoord en horen ze dat ze hun straf af kunnen doen via bureau HALT. Dan gaat het mis in de communicatie tussen bureau HALT en de politie. Abel en Guus horen anderhalf jaar niets. Pas als de Kinderombudsman vraagt hoe het met het dossier zit, wordt het weer opgepakt en worden de jongens opeens opgeroepen om naar een zitting van het Openbaar Ministerie (OM) te komen. Daar wordt besloten dat hun zaak wordt geseponeerd. Bijna twee jaar na die nacht in de cel horen Guus en Abel dat ze niet verder worden vervolgd.
Kindvriendelijk in elke fase
Naar aanleiding van de zaak van Guus en Abel roept de Kinderombudsvrouw het ministerie van Justitie en Veiligheid op om in elke fase van het strafrechtelijke onderzoek te zorgen voor een kindvriendelijke omgeving: 'Dat betekent dat er op politiebureaus en in cellencomplexen een ruimte speciaal voor kinderen is en dat ze goed geïnformeerd en behandeld worden.'
De Kinderombudsvrouw benadrukt dat minderjarigen vanuit het Kinderrechtenverdrag alleen opgesloten mogen worden in het uiterste geval: 'Het is voor kinderen heel ingrijpend om in een cel te worden opgesloten, helemaal 's nachts. Het uitgangspunt moet zijn dat kinderen niet worden opgesloten, tenzij het echt niet anders kan. Als kinderen toch worden opgesloten, moet de politie heel goed kunnen uitleggen waarom dit nodig is, welke belangenafweging zij hebben gemaakt en waarom er geen alternatieven waren.'
Aandacht voor eerdere aanbevelingen
Dat kinderen in de nacht worden ingesloten en dus niet naar huis mogen, heeft deels te maken met hun recht op een piketadvocaat. Dat recht komt te vervallen als ze naar huis gestuurd worden. De Kinderombudsvrouw heeft over dit punt en over andere knelpunten rond het aanhouden en opsluiten van minderjarigen eerder aanbevelingen gedaan.
Zo is de Nationale politie gevraagd om te onderzoeken of het mogelijk is dat ouders ook 's nachts contact kunnen hebben met hun opgesloten kind en te zorgen dat ouders hun kind kunnen bezoeken zonder glas ertussen. Aan het ministerie van Justitie en Veiligheid is verzocht om te zorgen dat advocaten beter beschikbaar zijn, zowel overdag als 's nachts. Ook moet het ministerie zorgen voor een wet waardoor kinderen ergens anders dan in de cel kunnen wachten op hun verhoor. De Nationale politie en het College van procureurs-generaal is gevraagd een richtlijn op te stellen waarin het uitgangspunt 'Geen inverzekeringstelling tenzij…' wordt vastgelegd.
De Kinderombudsvrouw vraagt nu opnieuw aandacht voor deze aanbevelingen en wil snel in gesprek met de organisaties uit het strafrechtelijke veld. 'Ik zie goede wil bij de betrokken partijen, maar het gaat nog te vaak mis. Ik wil horen wat de dillema's zijn en hoe de belangen van kinderen daarin worden afgewogen. Zo kunnen we samen zorgen dat de positie van minderjaren in het strafrecht verbeterd wordt. Het is nu echt de hoogste tijd.'
* Guus en Abel zijn niet de echte namen van de jongens
Neem jij belangrijke beslissingen voor een kind?
Of het nu gaat om een uithuisplaatsing, het opsluiten van een kind in een politiecel, of de schoolkeuze voor een autistische leerling: al deze beslissingen hebben invloed op de toekomst van een kind. Deze toolkit is er voor iedereen die beroepsmatig beslissingen neemt over kinderen of jongeren. Bij iedere beslissing is het namelijk jouw verantwoordelijkheid om te weten met wie je te maken hebt en de belangen van het kind te onderzoeken. Deze toolkit helpt iedere professional om bij beslissingen het belang van kinderen voorop te stellen.
Startpagina toolkit 'Het beste besluit - voor professionals'