Kind niet centraal
De Kinderombudsman concludeert dat scholen en samenwerkingsverbanden het kind niet altijd centraal zetten. Scholen nemen verstrekkende besluiten over toelating, verwijdering of plaatsing op basis van een papieren dossier dat soms niet eens compleet is of vanwege financiële belangen. Ouders en kinderen worden daarbij onvoldoende geïnformeerd. Daar waar scholen kinderen wel centraal zetten en een oplossing zoeken voor het kind, heeft dit vooral te maken met lef en persoonlijke betrokkenheid. Een omslag in de houding van alle scholen is daarom essentieel om passend onderwijs te laten slagen, aldus de Kinderombudsman.
Maatwerk
Ook constateert de Kinderombudsman dat essentiële randvoorwaarden ontbreken om succesvol passend onderwijs voor alle kinderen mogelijk te maken. Zo zijn er nog steeds onvoldoende mogelijkheden om kinderen onderwijs op maat te bieden. Maatwerk is mogelijk, mits het kind hulp nodig heeft dat het samenwerkingsverband kan bieden. Maatwerk wordt lastig als het samenwerkingsverband geen goede ondersteuning voorhanden heeft, het kind niet vijf dagen per week naar school kan of er is een combinatie nodig is van zorg en onderwijs. Voor sommige kinderen heeft de Inspectie van het Onderwijs het mogelijk gemaakt om onderwijs op de thuislocatie te volgen, maar ouders en professionals weten niet hoe en wanneer ze daar een beroep op kunnen doen.
Doorzettingsmacht
Ook ontbreekt het in veel regio's aan een doorzettingsmacht, die een beslissing kan forceren als ouders, scholen, en leerplichtambtenaren er samen niet in slagen om een goede oplossing voor een kind te organiseren. Soms is deze doorzettingsmacht wel formeel geregeld, maar werkt deze in de praktijk onvoldoende om een beslissing te forceren. Het ontbreken van een effectieve doorzettingsmacht leidt er toe dat oplossingen onnodig uitblijven, waardoor kinderen langdurig verstoken blijven van passend onderwijs.
Buiten de boot
Een ander belangrijk knelpunt is dat niet alle thuiszitters vallen onder de wet passend onderwijs. Bijvoorbeeld kinderen die voor de invoering van de wet op het passend onderwijs vrijgesteld zijn van de leerplicht. Zij zijn vaak buiten beeld van leerplichtambtenaren of Inspectie van het onderwijs. Marc Dullaert: Voor een deel van deze groep is een vrijstelling aangevraagd, omdat deze kinderen geen passende vorm van onderwijs kunnen krijgen. Ze zitten thuis, maar willen soms best een tweede kans.”
De Kinderombudsman begrijpt dat de invoering van het passend onderwijs tijd nodig heeft. Tegelijkertijd kan de Kinderombudsman niet toestaan dat kinderen en hun ouders moeten wachten tot de toekomst misschien meer duidelijkheid geeft. Dullaert: "Dit is aan kinderen niet uit te leggen. Zij zijn onze toekomst en hun toekomst begint vandaag."
Handreiking
De Kinderombudsman heeft een handreiking opgesteld om scholen en samenwerkingsverbanden handvatten te geven om voor zoveel mogelijk kinderen een passende vorm van onderwijs mogelijk te maken.